Vrijmetselarij

De Vrijmetselarij (VM), ook wel maçonnerie genoemd, is een samenkomen van vrije en eerlijke vrouwen en mannen van diverse levensbeschouwingen en van alle rangen en standen, gekend als "centre of union" die door middel van interactieve en ritueel begeleide bijeenkomsten hun levensbeschouwing vervolmaken.

De volgende waarden worden daarbij in acht genomen:

• vrijheid: zonder vrijheid van spreken en denken is vervolmaking van je levensbeschouwing niet mogelijk;
• gelijkheid: de mens is een universeel wezen, iedere mens kan een inbreng leveren in de opbouw van je levensbeschouwing;
• broederlijkheid: maakt het samengaan en samenleven van mensen van diverse levensbeschouwing mogelijk.

We willen naar een ideale samenleving toewerken, gebaseerd op deze drie waarden, een wereld waar tolerantie en solidariteit heersen.

En daarbij aanvaarden we in de adogmatische vrijmetselarij geen enkel dogma.

Korte verklarende woordenlijst

• Werkplaats (synoniem: loge): een plaatselijke autonome vereniging van vrijmetselaars.
  De benaming “de Loge” wordt ook gebruikt om de hele Vrijmetselarij aan te duiden.
• Obediëntie (synoniem Grootloge): een nationaal overkoepelend orgaan van een aantal werkplaatsen of loges die alle ongeveer hetzelfde gedachtegoed naleven. Aan het hoofd staat een Grootmeester.
• Regulier: strekking in de Vrijmetselarij die een Opperwezen of Opperbouwmeester van het Heelal erkent.
• Irregulier = adogmatisch (ook wel liberaal): erkent geen opperwezen en aanvaardt geen enkel dogma.
• Operationele Vrijmetselarij: de vermeende voorloper van de huidige VM. Zou zijn ontstaan onder de vaklui die kathedralen en andere gebouwen optrokken. Deze denkpiste wordt heden meestal niet meer als juist beschouwd.
• Speculatieve Vrijmetselarij: is de huidige Vrijmetselarij, ontstaan in de 18de eeuw, die gebruik maakt van rituelen en symbolen. Zie hieronder.

Lees meer over het doel van de Vrijmetselarij op de website van het GOB.

De origine van de Vrijmetselarij

De speculatieve Vrijmetselarij, die welke we nu nog kennen, is niet op één dag ontstaan, maar kwam voort uit de inbreng van vele filosofen en andere geleerden over heel Europa tijdens de Verlichting.

In 1723 verscheen in Londen het werk "The Constitutions of the Freemasons" genaamd, geschreven door Dr. James Anderson. Dit boek wordt beschouwd als de oprichtingsakte van de Vrijmetselarij. Er bestonden voordien al loges in Engeland – de eerste aanwijsbare activiteit in die zin ligt medio de XVIde eeuw.

Symbolen en rituelen werden deels ontleend aan vroegere tijden. Besloten verenigingen waar initiatie en rituelen beoefend worden, zijn immers van alle tijden.

Lees meer over de ontstaansgeschiedenis op de website van het GOB.

De origine van de Vrijmetselarij in Mechelen

Voor 1760 was er geen maçonnieke activiteit in de toen nog Oostenrijkse Nederlanden. Vanaf dan ontstaan verschillende werkplaatsen ,bijvoorbeeld in Gent en Aalst.

De eerste Mechelse loge wordt opgericht in de jaren 1770/71 en kreeg de naam “La Constante Fidélité”, op initiatief van ene Philippe Ghislain, baron Snoy, heer van Oppuurs. Er werd vergaderd in het hotel Coloma, in de Bleekstraat, een gebouw dat nog steeds bestaat.
Het feit dat het initiatief vanuit de hoge adel kwam, benadrukt wel het toenmalig elitaire karakter van de werkplaats.

En de werkzaamheden verliepen in het Frans. Dit bleef de voertaal in de Belgische maçonnerie tot laat in de XIXde eeuw. Naar verluidt was de eerste werkplaats die het Nederlands ging gebruiken Les Elèves de Thémis, een Antwerpse loge, in 1876.

Elke loge activiteit in Mechelen verdwijnt echter met de ‘grote schoonmaak’ van keizer Jozef II, hoewel de loge verder een ondergedoken bestaan leidde.

Kort na de Franse inval beginnen vroegere logeleden weer te vergaderen. In 1809 komt dan de werkplaats La Concorde tot stand. Deze werkte in het voormalige Spaanse gasthuis, tussen de Minderbroedersgang en de St Katelijnestraat. Maar goed tien jaren later wordt er niets meer van vernomen.

In 1836 wordt La Régénération opgericht in aanwezigheid van Joseph Goswin Augustin, baron van Stassart, een Mechelaar van geboorte. Langzaam maar zeker dooft ook deze loge uit in de jaren 1840.

Op 8 november 1983 wordt de Achtbare Loge "Kentering" opgericht.

Thans zijn op de Lithos Confederatie van Loges na, alle Obediënties in Mechelen vertegenwoordigd.

Obediënties & Irregulier versus Regulier

De meeste Belgische obediënties zijn adogmatisch of irregulier (ook wel liberaal genoemd), d.w.z. zij hangen geen enkel dogma of religie aan: Grootoosten van België (GOB – gemengd – opgericht in 1833), Le Droit Humain (DH – gemengd), de Grootloge van België (GLB - enkel mannen), de Vrouwengrootloge van België (VGLB – enkel vrouwen), Lithos Confederatie van Loges (gemengd).

Daarnaast is er de Reguliere Grootloge van België (RGLB - enkel mannen), dogmatisch of regulier.

N.B. er zijn zowat 25.000 vrijmetselaars in België.

Meer over vrijmetselarij

Wil je meer te weten komen over "de vrijmetselarij" in België? Er bestaat heel wat literatuur over de geschiedenis van de VM.

Enkele boeken over de Vrijmetselarij:

• "Vrijmetselarij, een wijsgerige benadering", Leo Apostel (ASP, vierde druk, 2012)
• "Tussen de zichtbare en onzichtbare wereld, over vrijmetselaarsfilosofie en Mozart", Ronald Commers (Acco, eerste druk, 2008)
• "Overleeft de Vrijmetselarij de 21ste eeuw?", Ronald Commers (ASP, 2012)
• "En bewaar het geheim", Rik Pinxten
• "Waarom ik bij de loge ben", Frank De Fever
• "Vrijmetselarij voor dummies", Jimmy Koppen
• "De essentie: vrijmetselarij", Jimmy Koppen
• "De legende – 1717", Ronald Commers
• "De kinderen van Hiram", Andries Van den Abeele
• "Broederschap. Vrijmetselaars en hun loges", Herwig De Lannoy
• "1001 Vrijmetselaars componisten", Maçonniek lexicon, Paul Vandevijvere

Of lees meer in de rubriek "Veelgestelde vragen".